Papier
Lijm, inkt en omslagen
Druk en oplages
Digitale producten
Marketing materialen
Content

Papierproductie is een van de meest energie-intensieve productiesectoren; het is ook verreweg de grootste aanjager van de milieu-impact van uitgeverijen. Onderzoek van het bedrijf CO2Logic naar de voetafdrukvan een grote uitgeverij laat zien dat ruim 90% van de totale footprint voor rekening komt van de boekproductie (papier, print, vervoer, energie en opslag). Dit is terug te lezen in de rapportage Duurzaam Boek van Papier & Karton.

Gezien de grote en zichtbare impact is papier ook het gebied van de boekproductie met de meest robuuste en gevestigde duurzaamheidsmaatstaven. FSC- en PEFC-certificeringen zijn de meest vertrouwde kaders om vast te stellen dat papier ethisch verantwoord is verkregen, zonder gebruik te maken van praktijken die bijdragen aan ontbossing of illegale houtkap. Lees op Papier & Karton meer over de verschillende duurzame kenmerken voor papier of check scores van de keurmerken in de keurmerkenwijzer van Milieu Centraal. Hier zie je dat het EU Ecolabel het best scoort op milieubescherming.

De duurzaamheid van papierverbruik kan verbeterd worden door:

  • Duurzame inkoop (bijvoorbeeld EU Ecolabel of FSC-certificering)
  • Voorrang geven aan gerecycled boven ‘virgin’ papier van niet-FSC- of PEFC-bronnen
  • Kiezen voor papier dat koolstofarm is en geproduceerd zonder schadelijke chemische behandelingen
  • Kiezen voor papier met een lager gramsgewicht, zodat er minder grondstoffen worden gebruikt

Hoewel het drukkers zijn die papier van leveranciers kopen, kunnen uitgevers drukkers vragen om alleen FSC-gecertificeerd papier, papier met een grotere hoeveelheid gerecyclede pulp of papier met een lager gewicht te selecteren. Ze kunnen drukkers ook vragen om het gebruik van schadelijke chemicaliën uit hun processen te bannen en in plaats daarvan prioriteit te geven aan schonere, chloorvrije methoden.

De normen voor het vervaardigen van boeken verschillen van land tot land. In sommige Aziatische landen, waar sommige uitgevers hun drukwerk uitbesteden, worden certificeringssystemen zoals FSC en PEFC bijvoorbeeld niet gebruikt. In deze gevallen moeten uitgevers drukkers om meer informatie vragen over hun papierinkoopprocessen.

Nederlandse papierfabrieken zijn de schoonste van Europa (beluister hier een podcast over Nederlandse papierfabrieken). Papierfabrieken zijn volop in ontwikkeling en maken flinke stappen als het gaat om energiereductie en alternatieve grondstoffen.

Gerecycled papier

De US Book Industry Environmental Council constateerde in een rapport uit 2016 een trend van ‘voortdurende afname van het gebruik van gerecyclede vezels in boekpapier’. Een obstakel voor de wijdverspreide introductie van gerecycled papier is dat sommige soorten boeken (bijvoorbeeld kunstboeken, grafische romans en schoolboeken) dikkere, glanzendere, lichtere papiersoorten vereisen die momenteel niet mogelijk zijn om van gerecyclede vezels te produceren.

Papierproductie is mondiaal van aard. Hoe verder weg de productielocatie van pulp en/of papier is gelegen, des te meer transportkilometers (en dus energie) noodzakelijk zijn voor de productie van een boek. De belangrijkste vezelbron voor de Nederlandse papier- en kartonindustrie is oudpapier. Papier dat (deels) is gemaakt van gerecycled papier is duurzamer dan papier van verse vezels. Het leidt niet tot bosgebruik en het stimuleren van hergebruik van grondstof (oudpapier) is duurzaam. Daarnaast kost de productie van gerecycled papier minder energie en leidt het tot minder uitstoot van schadelijke stoffen. Echter, voor een gerecyclede vezel is altijd een verse vezel nodig. Bovendien zorgt duurzaam beheerd productiebos als bron van verse vezels voor extra bos dat nodig is om de groeiende uitstoot van CO2 te neutraliseren. Met het oog op de uiteindelijke toepassing van het papier, kan de pulp worden gebleekt. Chloorbleking komt wereldwijd vrijwel niet meer voor en in Nederlandse papierfabrieken helemaal niet. Moderne fabrieken regenereren bleekstoffen tijdens het productieproces. Door de ontwikkeling van geavanceerde afvalwater-behandelingsinstallaties is de milieubelasting van het bleekproces uiterst beperkt. 

De keuze tussen houthoudend papier en gerecycled papier hangt af van de specifieke behoeften van een project, milieubewuste overwegingen en budget. In sommige gevallen kan gerecycled papier de betere keuze zijn vanwege de milieuvoordelen, terwijl in andere gevallen houthoudend papier de voorkeur kan hebben vanwege zijn sterkte en duurzaamheid. Het is belangrijk om de eigenschappen en doeleinden van beide typen papier te overwegen bij het maken van een keuze. Bovendien zijn er steeds meer duurzame alternatieven beschikbaar, zoals (FSC-, PEFC-, EU Ecolabel)gecertificeerd houthoudend papier, dat afkomstig is van verantwoord beheerde bossen, en hoogwaardig gerecycled papier dat speciaal is ontworpen voor bepaalde toepassingen.

Informatiecentrum Papier en Karton

Uitgebreide uitleg over de eigenschappen van papier is te vinden bij Informatiecentrum Papier & Karton. Daar kun je alles lezen over bijvoorbeeld het verschil tussen houtvrij & houthoudend papier, gestreken & ongestreken papier en gebleekt & ongebleekt papier. Ook kun je daar alles vinden over de verschillende grondstoffen en processtoffen van papier. Via de Mediafederatie zijn GAU en MEVW verbonden met Papier & Karton.

Verder lezen: