Duurzamer uitgeven vraagt om een heroverweging van alle processen, van acquisitie en redactie tot verkoop en marketing, maar vooral in distributie en productie. Een duurzame toekomst voor uitgeverijen houdt een wisselwerking in tussen het produceren van duurzame producten met een minimale impact op het milieu en het produceren van producten die ontworpen zijn om lang mee te gaan. Dit evenwicht verschilt naargelang de behoeften van uitgevers, individuele boekprojecten en hun lezers.
Hoewel papier (en zijn koolstofbijproducten) het meest zichtbare en significante milieuprobleem vormt aan de productiekant van uitgeverijen, worden ook andere milieubelastende materialen gebruikt, zoals laminaten, folies en lijmen. Door in het ontwerp van een boek rekening te houden met duurzame principes, kunnen de middelen en energie die worden gebruikt om ze te drukken worden geminimaliseerd, kan de levensduur van het boek worden verlengd en kan ervoor worden gezorgd dat een boek aan het einde van haar levenscyclus geen verdere schade aan het milieu veroorzaakt.
Bij de volgende aspecten is rekening te houden met duurzaamheid:
- Het boekformaat. Minimaliseer papierverspilling door rekening te houden met optimale maten voor drukkers. Gestandaardiseerde lay-outs en papierformaten kunnen de efficiëntie van het papiergebruik verhogen. Informeer bij de drukker welk formaat ideaal is bij de papiersoort die je wilt gebruiken.
- De kaft en omslag. Voor een harde kaft is hardere lijm en zijn dikkere kaarten nodig. Is de harde kaft nodig voor de betreffende titel of zou een zachte kaft ook volstaan? Ditzelfde geldt voor een stofomslag of papieren wikkel. Daarnaast zijn er alternatieven voor plastic omslaglaminering of verpakking. Neem dit ook mee in je overweging.
- Duurzame behandelingen voor het binden. Denk bijvoorbeeld aan lijm op waterbasis indien er gebruik wordt gemaakt van lijm om te binden.
- Overweeg voor zowel de inhoud als het omslag de relatieve milieueffecten van verschillende decoratieve afwerkingen en het vinden van alternatieven voor de meer schadelijke materialen zoals glitter. Lees meer informatie over veredelingen op deze pagina.
Duurzaam ontwerpen
Ontwerpen voor een langere levensduur zorgt soms voor het kiezen van een minder duurzame optie. Kunststoflaminaten voor boekomslagen zijn bijvoorbeeld duurzamer dan milieuvriendelijke machinevernis, terwijl omslagen met harde kaft steviger maar minder milieuvriendelijk zijn. In sommige gevallen kan het wenselijker zijn om boeken te ontwerpen die dunner zijn maar gemakkelijker te recyclen, vooral wanneer de inhoud niet gericht is op relevantie op de lange termijn. Ook levensduur is dus een aspect om mee te wegen in het maken van een duurzame keuze.
Het UK Book Chain Project heeft een ontwerpgids voor groene boeken opgesteld. Een handige gids die nuttig kan zijn bij het begeleiden van productie-, redactie- en ontwerppersoneel bij het nemen van duurzamere ontwerpbeslissingen. Per onderdeel (van laminaat tot lijm tot folie) worden de opties besproken en wat daarvan de milieuimpact, recyclebaarheid en de gezondheid- en veiligheids implicaties zijn. Een handig overzicht voor iedereen die keuzes maakt over de vormgeving van een boek. Daarnaast is in 2018 het boek Duurzaam uitgeven uitgebracht door Informatiecentrum Papier en Karton. In deze uitgave wordt uitgebreid ingegaan op alle keuzes die gemaakt worden in het productieproces en waar er duurzame alternatieven te kiezen zijn. Of lees in een blog van Studio Kers meer over duurzaam ontwerp en Life Cycle Design Strategy.