Digitale producten

Ook bij het produceren van digitale producten kunnen er duurzamere keuzes gemaakt worden. Data die verzonden wordt via het internet word verzameld, verwerkt en opgeslagen in grote datacenters over de hele wereld. De servers in deze datacenters voeren constant digitale taken uit en verbruiken dus stroom en moeten worden gekoeld door grote koelsystemen. Ook de voetafdruk van je digitale producten kan worden verkleind. Op deze pagina kun je informatie vinden over e-books, websites en software. Zijn e-books een duurzaam alternatief op papier? Hoe ontwikkel je duurzamere software?

E-books

In dit artikel van Jelle Joutstra (van de Klimaathelpdesk van de TU Delft), wordt een vergelijking gemaakt wat beter is voor het milieu: een papieren boek of een e-book. Hij zegt hierin dat e-books “pas vanaf ongeveer 30 tot 60 boeken duurzamer zijn dan papieren boeken. Dat komt onder andere doordat er voor een e-book óók een e-reader en elektriciteit nodig zijn om te lezen.’’ Wat nu een negatievere mileu-impact heeft hangt af van veel factoren zoals bijvoorbeeld; leesgedrag, soort papier, inkt, printproces van het papieren boek of de onderdelen en assemblagetijd van een e-reader. Tenslotte is ook de End-of-Life verwerking van het boek of e-book van groot belang. Hier is het volledige artikel van Joutstra te vinden, waarin hij de vergelijking tussen de verschillende Life-Cycle-Assesments maakt.

Websites

Elke keer dat je een website bezoekt, resulteert dat gemiddeld in een CO2-uitstoot van 4,61 gram. Een website die dus 10.000 keer per maand wordt bezocht, stoot zo’n 553 kilo CO2 per jaar uit. Het is dus zinvol om je website zo duurzaam mogelijk te maken. Ecoteers (die ook deze website van Duurzaam Publiceren heeft gebouwd) heeft een aantal tips opgesteld, waar je mee aan de slag kan om je website duurzamer te maken.

Optimaliseer je afbeeldingen en schaal ze zoveel mogelijk. Afbeeldingen met grote bestandsgrootte, zorgen ervoor dat het meer data kost om de pagina op te halen, wat allemaal via het datacenter loopt en dus meer energie kost. Naast het schalen van afbeeldingen, kun je ook afbeeldingen in een carrousel plaatsen, of een vector graphic of CSS gebruiken in plaats van een afbeelding.
Neem een groene hostingprovider. De servers en koelsystemen van een datacenter verbruiken veel elektriciteit, daarom helpt het overstappen op een bedrijf dat duurzame energie gebruikt om de milieu-impact van je website te minimaliseren.
Gebruik lazy-loading voor foto’s en video’s. Dit houdt in dat alleen afbeeldingen en andere media worden geladen die op dat moment zichtbaar zijn. Alleen de bovenkant van de webpagina laadt wanneer een gebruiker op de pagina landt, de rest wordt pas geladen wanneer er naar beneden wordt gescrold.
Maak gebruik van duurzame fonts. Er zijn technische strategieën die kunnen worden gebruikt om de grootte van lettertypen op websites te minimaliseren. Een aantal van deze manieren om de grootte van lettertypebestanden te verminderen zijn het gebruik van een modern web-font format zoals WOFF en WOFF2, dit maakt gebruik van een hogere compressie in vergelijking met TTF, OFT and SVG file formats. Een andere goede manier is het gebruik maken van een subset van je font, waarbij je alleen gebruik maakt van de werkelijke tekens die je op je website gebruikt hebt.
Gebruik Accelerated Mobile Pages (AMP) voor websites die (nog) niet duurzaam/efficiënt zijn. AMP is ontworpen om inhoud sneller te laden op mobiele apparaten door onnodige code en bestandsgewicht te verwijderen, waardoor een minimalistische versie van de originele webpagina wordt geleverd.
Zorg dat je website SEO is. De doelen van SEO zijn inherent verbonden met het doel om het energieverbruik te verminderen. SEO zorgt dat mensen de informatie die ze willen snel en gemakkelijk vinden, waardoor ze minder tijd besteden aan surfen op het web en minder pagina’s bezoeken die niet aan hun behoeften voldoen. Dit betekent dat minder energie wordt verbruikt en de energie die wordt verbruikt, wordt gebruikt om echte waarde aan de gebruiker te leveren.

Lees het uitgebreide artikel op de website van Ecoteers of lees op Informaat meer over duurzaam webdesign. Je kunt zien hoe je website scoort op het gebied van CO2-uitstoot via de Website Carbon Calculator. In onze duurzaamheidsverklaring kun je lezen op welke wijze er voor Duurzaam Publiceren rekening is gehouden op het gebied van duurzaamheid.

Software

Onderzoekers schatten in dat de ICT-sector voor ongeveer 1,8 à 2,8% van de wereldwijde uitstoot van broeikasgassen. Dit is vergelijkbaar met de luchtvaartindustrie, die in 2016 goed was voor 1,9% van de wereldwijde uitstoot (lees hier meer over in de blog ‘is software duurzaam?’). Het is dus zinvol te onderzoeken hoe software duurzamer in te richten is. Capgemini heeft hier onderzoek naar gedaan en legt in 3 fasen uit wat voor een mogelijkheden er zijn binnen het verduurzamen van software.

Duurzaam mét software (de duurzaamheidseffecten die iemand met de software nastreeft)
Duurzaamheid van de software zelf
Duurzaam geproduceerde software (bijv. software gemaakt met Low-Code)

Duurzame aanbesteding

Bij de aanbesteding van software kan rekening worden gehouden met duurzaamheid. Het ministerie van Binnenlandse Zaken heeft de handreiking ‘Hoe maak ik mijn inkoop van software duurzamer?’ ontwikkeld.

De focus van de handreiking ligt op hoe de software duurzamer kan worden uitgevraagd (duurzaam geproduceerde software), niet op de duurzaamheidseffecten die uit het gebruik van software voortkomen (duurzaamheid met software). Bij duurzaamheid van software wordt gedacht aan het efficiënt ontwikkelen en gebruiken van software met een minimale of geen impact op het milieu. De focus ligt op het verminderen van het energieverbruik. Ook aspecten zoals de arbeidsomstandigheden van bijvoorbeeld de softwareontwikkelaars zijn belangrijk.

Hoe vraag je software duurzaam uit? In de handreiking lees je de volledige lijst, hieronder een aantal punten:

Ga na of je de software wel echt moet inkopen
Probeer zoveel mogelijk uit te vragen in een Software As A Services (SaaS) oplossing
Vraag een oplossing in een Cloud omgeving
Ga na of ‘serverless’ ook een oplossing is
Open standaarden zijn een vorm van duurzaamheid
Neem eisen op over opschalingsmogelijkheden

Duurzame software ontwikkelen

Het creëren van duurzame software omvat het ontwerpen, ontwikkelen en onderhouden van softwaretoepassingen op een manier die hun negatieve impact op het milieu minimaliseert, middelen conserveert en een levensvatbaarheid op lange termijn garandeert. Hieronder zijn enkele stappen en principes om te overwegen wanneer bij het maken van duurzame software:

Efficiënt gebruik van middelen – Optimaliseer code en algoritmen voor efficiëntie om energieverbruik en serverbelasting te verminderen. Minimaliseer geheugengebruik en gegevensopslag om middelen te besparen.
Cloud infrastructuur – Kies cloudproviders die 100% Nederlandse Groene stroom prioriteren voor hun datacenters. Optimaliseer server- en databasegebruik om energieverbruik en verspilling te minimaliseren.
Schaalbaarheid – Ontwerp je software om zowel verticaal (efficiënt gebruik van middelen binnen een enkele server) als horizontaal (over meerdere servers) te schalen om veranderende gebruikersbelastingen op te vangen zonder verspilling.
Modulariteit en herbruikbaarheid – Ontwerp softwaremodules die herbruikbaar zijn voor verschillende projecten om duplicatie te verminderen en ontwikkelingstijd en energie te besparen.
Levenscyclusbeheer – Implementeer effectieve versiebeheer en continue integratie/continue implementatie (CI/CD) om ontwikkelingscycli en energieverbruik te verminderen.
Energiezuinige UI/UX – Creëer gebruikersinterfaces die intuïtief zijn en het aantal klikken of interacties om taken te voltooien minimaliseren, wat gebruikersfrustratie en serverbelasting kan verminderen.
Minimaliseer gegevensoverdracht – Optimaliseer gegevensoverdracht tussen client en server om netwerkverkeer en bijbehorend energieverbruik te verminderen.
Energiezuinige algoritmen – Kies algoritmen die de complexiteit en uitvoeringstijd minimaliseren om energieverbruik te verminderen.
Levensduur en onderhoud – Ontwerp software met het oog op levensduur, wat de behoefte aan frequente grote updates kan verminderen die aanzienlijke energie voor ontwikkeling en implementatie vereisen.
Documentatie en kennisdeling – Onderhoud gedetailleerde documentatie en bied bronnen voor ontwikkelaars om snel inzicht te krijgen in de codebase en bij te dragen, wat de tijd en energie voor leren kan verminderen.
Groene hosting – Kies milieuvriendelijke hostingopties, die vaak het kopen van koolstofcompensaties of het ondersteunen van hernieuwbare energieprojecten omvatten.
Gebruikerseducatie – Voed gebruikers op over energiezuinige praktijken bij het gebruik van je software, zoals het gebruiken van energiebesparende modi op apparaten.
Overwegingen bij einde levensduur – Plan voor de uiteindelijke uitfasering of vervanging van je software en overweeg de impact op gegevensoverdracht en milieukwesties.
Ondersteuning voor werken op afstand – Ontwerp software om werken op afstand en samenwerking te ondersteunen, wat de behoefte aan uitgebreid woon-werkverkeer en kantoorruimte kan verminderen.
Ethische overwegingen – Overweeg de ethische implicaties van je software en zorg ervoor dat deze de privacy, veiligheid en sociale impact van gebruikers respecteert.
Feedback en verbetering – Verzamel regelmatig feedback van gebruikers en bewaak de prestaties van de software om gebieden voor optimalisatie te identificeren.

Onthoud dat duurzaamheid in softwareontwikkeling een voortdurend proces is dat zorgvuldige overweging en aanpassing vereist naarmate technologie en beste praktijken evolueren. Lees hier verder over duurzame software.